Szkice krytyczne
Redakcja Wakatu
Ćwiczenia z antyfaszyzmu
Kiedy Michel Foucault we wstępie do angielskiego przekładu „Anty-Edypa” określił go mianem „Wstępu do Niefaszystowskiego Życia”, chwytliwym hasłem nie tylko reklamował tę cokolwiek wymagającą pracę wśród amerykańskich czytelników, lecz przede wszystkim upominał się o inne myślenie faszyzmu, obejmującego również skalę mikro naszego codziennego życia. Nie jest to bowiem faszyzm podręczników do historii, redukowany do konkretnych […]
Dyskusje
Enzo Traverso, Nicolas Allen, Martín Cortés
Stare i nowe faszyzmy. Wywiad z Enzo Traverso
Z jednej strony nowa prawica nie jest już faszystowska, z drugiej jednak nie możemy jej definiować bez porównywania z faszyzmem. Nowa prawica to hybryda, która może powrócić do faszyzmu lub podążyć w stronę nowej formy konserwatywnej, autorytarnej, populistycznej demokracji. Koncepcja postfaszyzmu próbuje uchwycić tę specyfikę, zwłaszcza że dziś nie jesteśmy w stanie określić dalszego rozwoju tego scenariusza.
Szkice krytyczne
Piotr Sadzik
Inwencje, innowacje, faszyzm
Marzymy o tym, by na nowo wymyślić inwencję, wychodząc poza zaprogramowane matryce[1] W liście z 14 sierpnia 1934 roku wyraźnie rozdrażniony Gershom Scholem oznajmiał Walterowi Benjaminowi: „nie możesz liczyć na to, że Twoje wielokrotne namowy, bym posługiwał się radiem […], spotkają się u mnie z jakimś oddźwiękiem. Nie używam tego instrumentu ani w celach […]
Szkice krytyczne
Olga Tyszkiewicz
Przemocowe fantazje: faszyzm i manosfera
W kontekście odradzających się prawicowych ekstremizmów faszyzm staje się niepokojąco aktualny. Co zaś wspólnego mają ze sobą faszyzm i manosfera (internetowy, alt-prawicowy ruch polityczny)? Przede wszystkim upolitycznioną mizoginię. Te dwa ruchy są podobne do siebie na płaszczyźnie dyskursywnej. Chodzi konkretnie o to, jak traktują kobiety, jakie narracje wytwarzają o kobiecej seksualności, a w końcu jaką […]
Praktyki postartystyczne
Zbigniew Libera
Polska gościnność
Fotografia ta nosi tytuł Polska gościnność i pozostawia widza bez pomocy jakiegoś słownego wyjaśnienia tego, z czym się on konfrontuje. Zdaje się, że zbyt mocno zawierzyliśmy wyjaśniającej mocy słów. Nie radzimy sobie z tym, co widzimy czy nawet odczuwamy bez werbalnego wsparcia, które przecież tak często prowadzi na tak zwane manowce. Perswazja i propaganda nie […]
Szkice krytyczne
Filip Brzeźniak
Co robi faszysta, gdy zagraża mu otwarte morze?
Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet Jestem przekonany, że nie da się dzisiaj rzeczowo mówić o faszyzmie, nie wspominając przy tym o studiach Klausa Theweleita. Polskojęzyczna czytelniczka z jego badaniami, wynikami i teoriami mogła zapoznać się dzięki dwóm pozycjom: Męskim fantazjom, Theweleitowskiemu opus magnum, stanowiącemu rekonstrukcję psychosomatycznej struktury mężczyzn-żołnierzy, oraz dzięki Śmiechowi morderców, w którym autor zajął […]
Szkice krytyczne
Joanna Bednarek
Strach i ciekawość. Czego H.P. Lovecraft może nas nauczyć o życiu w antropocenie?
Współczesne odrodzenie faszyzmu uznaje się za powiązane w dużej mierze z upowszechnieniem się traumatycznej – i dlatego wypieranej – wiedzy o globalnym ociepleniu. Ponieważ konfrontuje ona ludzi z koniecznością natychmiastowej zmiany sposobu życia, poczuciem winy i perspektywą katastrofy na skalę światową, wielu z nich woli, zamiast mierzyć się z nią, szukać iluzorycznego bezpieczeństwa w wizjach […]
Prozy i inne formy
Ada Żurawska
Morderstwo
Dziewczyna, która stanie się mną, wie, że zapamięta ten wieczór na zawsze. Stoi nad łóżkiem, wsłuchując się w jego oddech. Godzinę temu on był królem. Wiedział, że ma w domu same kurwy, mimo że najmłodsza z nich ma 6 lat, figurę dziecka wojny i blond grzywkę zasłaniającą siniaki po wczorajszym wbijaniu do jej główki wiedzy […]
Szkice krytyczne
Tadek Zinowski
Czy antyfaszyzm potrzebuje anarchizmu?
Jeszcze 10–15 lat temu podnoszenie tytułowej kwestii wydawać się mogło absurdalne – anarchistki i anarchiści stanowili bowiem przytłaczającą większość ruchu AF. W III RP jego korzenie sięgały środowisk punkowo-anarchistycznych z domieszką innych grup skrajnej lewicy, a ekipy o innym rodowodzie stanowiły wyjątki. Także ideowy i propagandowy przekaz, logika organizacji i działania nie odbiegały od klasycznie […]
Wiersze
Monika Rak
Wiersze
Brodata Anarchistka Brodata Anarchistka z bombonierką w ręce widzi plakat Komuny Warszawa UTOPIA JEST BEZLUDNĄ WYSPĄ (duże czarne litery na białym tle) pozwala się z nim nie zgodzić i przegryza pierwszą bombę zębem z amalgamatową plombą wybucha gejzerem ziemia Matka wymiata z siebie butelki pet śmierdzące szmaty kości poległych kiedyś za coś śmieci ze zgniecionych […]
Dyskusje
Roger Griffin, Przemysław Witkowski
Od „narodowego odrodzenia” do „światowej wojny”. Z prof. Rogerem Griffinem rozmawia Przemysław Witkowski
Przemysław Witkowski: Czym jest dziś faszyzm? Prawica nazywa tak lewicę, socjaliści konserwatystów, incele feministki – czy my aby nie nadużywamy tego terminu? Roger Griffin: Zdecydowanie. Mówi się „mój szef to straszny faszysta” czy „nie bądź takim faszystą” wobec wszystkich, którzy wykazują jakieś despotyczne czy autorytarne tendencje, nawet w życiu prywatnym. Termin ten zupełnie się zdewaluował. […]
Szkice krytyczne
Tomasz Jativa
Co robi faszysta, kiedy pamięta o Powstaniu Warszawskim?
1 sierpnia 2019 roku ulicami Warszawy przeszedł VIII Marsz Powstania Warszawskiego. Za organizację wydarzenia odpowiadało Stowarzyszenie Marsz Niepodległości, znane z urządzania nacjonalistycznych pochodów poświęconych celebracji 11 listopada. W trakcie marszu wznoszono hasła o charakterze antykomunistycznym, skrajnie narodowym, militarystycznym, pojawił się również transparent zrównujący hitleryzm, stalinizm oraz ruch politycznej reprezentacji osób LGBT. W mieście, które za […]
Praktyki postartystyczne
Joanna Łańcucka
Różowi faszyści
Szkice krytyczne
Paulina Małochleb
Słoiki po faszystach. Polskie non-fiction patrzy na Niemców
Przestaliśmy pisać „niemiec”, ale z większości polskich komentarzy w mediach społecznościowych i na forach wynika, że dalej uważamy Niemców za faszystów. Jaka jest dzisiaj polska pamięć o Niemcach? Co wiemy o wydarzeniach, które miały miejsce pod koniec wojny i po niej, gdy upadł ledwo wprowadzony nazistowski porządek? Czy wyobrażamy sobie ciągle Moczarskiego rozmawiającego ze Stroopem […]
Wiersze
Teodor Ajder
Wiersze
Komujisty Kiedyś były to tylko us ta. Dziś „muje” w języku rumuńskim to Często używana wobec polityków uj ma. Mujsta to osoba praktykująca oralny seks. W internetowym słowniku podkreślane jest, że chodzi zarówno o minetkę (tylko mężczyźni), jak i o lodzik (tylko kobiety). Znacie pewnie też ten włoski gest – pięć zaciśniętych palców w górę […]
Praktyki postartystyczne
Duet performerski Magdalena Mellin/ Monika Wińczyk
Tu Kuna do Ministra Sprawiedliwości
KUNA DO MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI wedle zasad BHP witamy się bez podawania rąk. słowa przemijają szybciej niż ciało które je artykułuje. usta spękane sączy się krew jak miód na popiele. oddychające różowe mięso umalowane czerwone otwarte usta. gdzieś tam będzie kiedyś ogród w którym wszyscy my jako jedno dziecko ponownie spać będziemy w naszej Ewie. a […]
Recenzje
Sebastian Słowiński
Nieortodoksyjna recenzja ortodoksyjnej książki
Mówisz o brudzie współczesności, przed którą jednostka musi się bronić. Używasz języka pełnego reaktywnej, zabobonnej agresji i przemocy. Choć folgujesz sobie bardziej podczas wywiadów, to jednak i Żuawi są pełni podobnego języka. Kiedy piszesz o czystości i rasowości jako „wyborności i pierwszorzędności dzieła” (Tyszka-Drozdowski, Żuawi nicości, Warszawa 2019, s. 16), która tak bardzo Ci imponuje, […]
Wiersze
Rafał Majka
Wiersze
komunizm ktoś powie, że jestem miłosierny, lubię pokruszyć swoje szczęście i leżąc na nasyconym, sennym brzuchu, patrzeć, jak energicznie napełniają nim swoje żołądki. ktoś wyzwie mnie od głupich lewaków, lubię oddychać powietrzem, którym wiem, że z zadowoleniem oddycha twój sekskumpel z Tarchomina, Jerzy z krakowskiej Nowej Huty, twój romantyczny flow z Gdyni. tak, jeśli chodzi […]
Wiersze
Kamil Błoch
Wiersze
Nie czas żałować róż, gdy płoną lasy… Historia Joanny Dark to nie jest film o księżniczce na koniu, to opowieść o tym, jak szesnastu jurnych 18-latków gwałci kobietę, co płonie na stosie i żaden z nich tego nie zauważa, i płoną razem z nią, a potem płoną wieże Notre Dame, a potem płonie cała nasza […]
Szkice krytyczne
Jakub Gorecki
O świetlikach językiem motyli. Antyfaszystowskie strategie reprezentacji Georges’a Didi-Hubermana
Od obrazu faszyzmu do obrazu dialektycznego Podstawowym problemem związanym z próbą wyczytania z myśli Georges’a Didi-Hubermana strategii o charakterze antyfaszystowskim – co stanowi cel poniższego artykułu – jest to, że dzieła francuskiego filozofa pisane są na pograniczu dyskursów historii sztuki i filozofii politycznej. Sam autor nie podejmuje prób zdefiniowania faszyzmu, a tym bardziej antyfaszyzmu, lecz […]
Szkice krytyczne
Monika Gromala
Coś, co pozostaje. Celan, Derrida i język, który nie jest własnością
Twój kraj mówi, emigruje wszędzie, podobnie jak język Jacques Derrida, Szibbolet dla Paula Celana[1] Twórczość Paula Celana można traktować jako radykalne wydarzenie językowe w tym sensie, że wykształciła ona idiosynkratyczną dialektykę̨ milczenia i konstruowania mowy po Zagładzie z leksykalnych i semantycznych resztek. Innymi słowy, Celan, starając się przywrócić język „uśmiercony” Zagładą, wytworzył swój własny, niepowtarzalny […]
Wiersze
Jakub Pszoniak
Jugosławia. niewidzialne dzieci
miejsce: tu czas: początek miejsce: kraj którego jeszcze czas: zawsze ten sam miejsce: kraj którego już nazwisko: brak w ojczystym języku imię: ja imię matki: strach imię ojca: front imię matki: most imię ojca: Chorwacja imię matki: krzyk imię ojca: Serbia imię matki: ból imię ojca: Bośnia imię matki: gruz imię ojca: Słowenia imię matki: […]
Prozy i inne formy
Łukasz Kaźmierczak / Łucja Kuttig
Fistaszki
zdrowe pokłady nienawiści noszą wraz z letnim upałem co leczy kefir w letnie upały? bieda Zaproszenie brzmi uczciwie i przyjemnie. Łamana angielszczyzna jednak zaraża swoim podburzonym stylem i na mój widelec pada oskarżenie o spauperyzowanie. Jedząc ryż owinięty w liść winogrona, mam wymieniać samoloty, samochody, samodzielny przemysł w rodzimym kraju. Nędza. Taka, że nawet Afryka się […]
Szkice krytyczne
Zbigniew Jazienicki
Kilowaty faszyzmu, ampery ironii (Czarne słońce Jakuba Żulczyka)
Nowa powieść Jakuba Żulczyka wydawać się może kandydaturą doskonałą, by na łamach bieżącego numeru „Wakatu” poświęcić jej obszerniejsze omówienie (co robimy zresztą w dwugłosie[1]). Kandydaturą doskonałą przede wszystkim z tego powodu, że począwszy od samego tytułu – nawiązującego nie tyle do głośnej monografii Julii Kristevej[2], ile do zdobiącego podłogę Himmlerowskiego pałacu Schwarze Sonne – Żulczyk […]
Recenzje
Nina Jaszewska
Czarne słońce — zwierciadło wierzeń i przyzwyczajeń
Mówią na mnie Gruz. Jestem niewypałem, co go twoje dzieci znalazły i wybuchły w pizdu, bąbelki kochane śliczne. Drutem kolczastym, na który trafia dłoń w ciemności. Butelką z kwasem rozbitą na twoim głupim ryju. Nigdy nie zamykam oczu. Słyszę wszystko. Zawsze i wszędzie cię znajdę. Powiedziałbym ci, żebyś uważał, ale po co masz uważać, skoro […]
Praktyki postartystyczne
Aleksy Wójtowicz, Adam Kozicki, Albert Styka, Zofia Pisarska
CIĘŻKIE SZYCIE – ubrania protestujące
Tradycja mody lewicowej jest problematycznym tematem – przede wszystkim, samo słowo „moda” nijak nie chce współgrać z pojęciem lewicy. Antykapitalistyczna ze swojej natury, nastawiona przeciwko konsumpcji – lewica nie rezonuje z modą, tym jednym z najbardziej rozpasanych przemysłów świata: globalnym trucicielem i synekdochą sweatshopów tzw. Trzeciego Świata, gdzie za przysłowiową miskę ryżu powstaje wielki świat […]
Wiersze
Julian Rosiński
Wiersze
w wyrwie pomiędzy budynkiem 1 a 2 nie wywiązał się żaden konflikt, żaden konflikt nie miał również wpływu na wyniknięcie owej wyrwy. tłumaczyłem to psu, aż uwierzył, że mówię właśnie do niego. pies zna to miejsce z wieczornych spacerów, właśnie tam zakopał ostatnio kość innego psa. tłumaczyłem mu to długo, aż uwierzył. rozpalamy ognisko […]
Szkice krytyczne
Stefan Paweł Załęski
Między państwem policyjnym a państwem opiekuńczym
Z pozoru wydawałoby się, że konserwatywny narodowo-katolicki rząd rozbudował instytucje państwa policyjnego w niespotykany do tej pory w Polsce sposób. To złudzenie drobnomieszczaństwa, które raptem poczuło bezwzględne działania instytucji państwa na własnej skórze. Do tej pory bowiem ofiarami systemu represji nie byli przedstawiciele klasy średniej, a w zdecydowanej większości klas niższych. I wtedy wszystko było […]
Prozy i inne formy
Dawid Kornaga
Miś
Zaginął miś. Taki zwyczajny miś. Jasnoniebieski, obrandowany na metce wiodącą marką kosmetyczną. Lea dostała go dwa miesiące temu w ramach tak zwanego darmowego giftu w drogerii. Może za swoje słodkie spojrzenie blond dziewczęcia, a może w ramach akcji promocyjnej, w której kasjerzy zobligowani byli do wytypowania najbardziej rokujących klientów oraz ich w miarę rozumiejących już […]
Szkice krytyczne
Kazimierz Bolesław Malinowski
Mentalny fetyszyzm antyfaszyzmu
Ilekroć masz do czynienia z histeryczną kampanią reklamową opartą na zmasowanych życzeniach i obietnicach wszystkiego najlepszego, nachalną promocją gwarantowanego szczęścia od jutra a najpóźniej pojutrza, wiedz, że ktoś postanowił cię zszamać, otagował jako target, którego zadaniem ma być wzięcie innych targetów na muszkę i szczerbinkę, element budowy przekrętowej piramidki, kolejnego wariantu schematu Ponziego. Na szczycie […]
Recenzje
Emilia Konwerska
Złap się mocno za ucho i uściśnij
W ostatniej książce Mikołaja Łozińskiego, autora Książki i Reisefieber, przyszłość nigdy nie wygląda tak, jak bohaterowie ją sobie wyobrażają, ale wcale nie to jest w tej powieści najbardziej poruszające. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć teraźniejszości, mówi Łoziński, bo obok tego, co akurat się wydarza, tego, w czym bierzemy udział, biegnie cienka nitka alternatywnej rzeczywistości, niewidzialnej, […]
Recenzje
Zuzanna Sala
Pętla
Na giełdach nadprodukcji pikują akcje przetrwania to tom-album koncepcyjny, skomponowany tak, jak płyty tworzące spójny set. Znamy albumy muzyczne, w których pojedyncze utwory nie są oddzielone ciszą, lecz pozorują ciągłość, przechodzą w siebie attacca. Podobnie u Kopyta: bez zerkania na spis treści trudno w pierwszym odruchu stwierdzić z całą pewnością, gdzie poszczególne wiersze się kończą, […]
Prozy i inne formy
Mateusz Górniak
Szwadrony przezroczystości
O, ciamajda ciamajda, a w dodatku kuternoga. I ten jego kolega szczepu skarpetek, dwóch różnych i noszonych po dwa dni z przerwą na jeden dzień, czyli: noszonych cztery razy. Dawno nie było go w pralni. Dziewczyna z podkrążonymi oczami powiedziała mi kiedyś, że fajne z nich gostki, tylko czasem się zwieszają albo mamrotają coś niezrozumiałego […]
Recenzje
Paulina Chorzewska
Riddikulus
Książkowy debiut Patryka Kosendy to żaden debiut. Robodramy w zieleniakach nie są pierwszym zapisem na czystej karcie bibliograficznej autora (wszakże „wiersz jest brudem”, oj tak). Spora grupa czytelniczek poezji w Polsce zna już nazwisko laureata Połowu 2017 i redaktora „Stonera Polskiego”. Spora część zna i lubi (tak obstawiam, patrząc na kapitał lajków, jaki Kosenda kumuluje […]